Sivas Şifaiye Medresesi

Tarihçesi

Şifaiye Medresesi, Anadolu Selçuklu Sultanı I. İzzeddin Keykavus tarafından 1217 yılında yaptırılmıştır. Dönemin en önemli tıp ve sağlık merkezi olarak hizmet vermiştir. Aynı zamanda Selçuklu hükümdarlarının sağlık ve eğitim alanındaki büyük yatırımlarından biri olarak kabul edilir. Medrese, hem tıbbî eğitim merkezi hem de hastane (darüşşifa) olarak kullanılmıştır. 1220 yılında verem hastalığına yakalanan dönemin Selçuklu sultanı I. İzzeddin Keykavus'un vefatının ardından defni kendisinin yaptırmış olduğu bu medreseye getirilerek güney eyvanına gömülmüştür. Sivas, tarih boyunca önemli ticaret ve kültür yolları üzerinde yer aldığı için medrese, bölgenin bilimsel ve kültürel gelişiminde büyük rol oynamıştır.

Mimari Yapısı

Medrese, açık avlulu, dört eyvanlı Selçuklu medreseleri planına sahiptir ve kesme taş malzeme kullanılarak inşa edilmiştir. Yaklaşık 3400 metrekarelik alana sahip olması ile Türkiye Selçuklu dârü'ş-şifalarının en büyüğüdür. Önemli mimari detayları şunlardır:

• Taç Kapı: Selçuklu taş işçiliğinin en güzel örneklerinden biri olan taç kapısı, özellikle geometrik süslemeler, bitkisel motifler ve hat sanatıyla bezenmiştir.
• Eyvanlar: Medresenin dört yönünde yer alan büyük eyvanlar, derslik ve toplantı salonu olarak kullanılmıştır.
• Avlu: Merkezde bulunan geniş avlu, hastaların temiz hava alabileceği bir alan olarak tasarlanmıştır.
• Hasta Odaları: Avlunun çevresinde, hastaların tedavi gördüğü özel odalar bulunur. Tıp eğitimi gören öğrenciler burada hasta bakımını uygulamalı olarak öğrenmişlerdir.
• Türbe: Medrese içinde, yapının banisi olan I. İzzeddin Keykavus'un türbesi yer almaktadır.

Yapım Teknikleri ve Kullanılan Malzemeler

Şifaiye Medresesi, büyük oranda kesme taş ve tuğla kullanılarak inşa edilmiştir. Taç kapı ve duvarlarda Selçuklu dönemi taş işçiliğinin en güzel örnekleri yer alırken, bazı bölümlerde çini süslemeler de kullanılmıştır. Yapı, dayanıklı malzemelerle inşa edildiği için büyük oranda özgün mimarisini korumuştur.

Bölge Halkı Üzerindeki Etkisi

Medrese, sadece bir eğitim merkezi olarak değil, aynı zamanda halk sağlığına hizmet eden bir hastane olarak da büyük önem taşımıştır. Anadolu'da halkın ücretsiz sağlık hizmeti alabileceği nadir kurumlardan biri olarak, yüzyıllar boyunca Sivas ve çevresindeki insanlara şifa dağıtmıştır. Ayrıca, burada eğitim gören öğrenciler Selçuklu tıp biliminin en ileri tekniklerini öğrenerek Anadolu’nun farklı bölgelerinde doktorluk yapmışlardır. Bu yönüyle Anadolu'da tıp eğitiminin temel taşlarından biri olmuştur.

Anlatılan Hikâyeler ve Efsaneler

Medrese hakkında anlatılan birçok efsane bulunmaktadır. Bunlardan biri Şifalı Su Efsanesi’dir: Efsaneye göre, medresede yer alan bir su kaynağı hastalara şifa dağıtıyordu. Hastalar bu suyu içtiklerinde veya yaralarına sürdüklerinde iyileştiklerini fark ediyorlardı. Günümüzde böyle bir kaynak bulunmamakla birlikte, yapının hastane olarak hizmet vermesi nedeniyle bu tür efsaneler halk arasında yayılmıştır.

Günümüzdeki Durumu

Şifaiye Medresesi günümüzde müze ve kültürel etkinlik alanı olarak kullanılmaktadır. Yapının büyük bölümü orijinal hâlini korurken, bazı bölümleri çeşitli restorasyon çalışmalarıyla güçlendirilmiştir. Medrese ve çevresi, Sivas’ı ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çeken en önemli tarihî mekânlardan biri olmayı sürdürmektedir.